جهت سفارش عقیقه با شماره ثابت 02537228842 و یا شماره همراه 09207207200 تماس حاصل فرمائید.
شرایط و احکام عقیقه در اسلام
« ذبح گوسفند بعنوان عقیقه و دفع بلا از نوزاد، از سنت های حسنه اسلام است»
علت نام گذاری عقیقه
در علت نامگذارى اين سنّت به «عقيقه»، دو احتمال در «مجمعالبحرين» آمده:
1- عقيقه به معنى مويى است كه نوزاد هنگام تولد دارد و چون در روز هفتم معمولاً اين مو را مى تراشند و گوسفندى ذبح مىكنند، به همين مناسبت، آن حيوان را عقيقه می گويند؛
2- عقيقه از ريشه «عقّ» به معنى «شق» و شكافتن است و چون گلوى حيوان هنگام ذبح شكافته مى شود، به آن عقيقه می گويند.
فلسفه عقیقه
از دیدگاه اسلام، کودک از زمان طفولیّت ـ و حتّی قبل از تولّد ـ دارای جایگاه ویژه و حقوق خاصّی است و بر والدین لازم است، با مراعات و توجّه به آن، راه سعادت فرزند را هموار سازند.
تربیت فرزند صالح و رساندن او به سعادت و کمال مطلوب، از بدو تولّد آغاز میشود و دین مبین اسلام در این زمینه دستوراتی دارد : از اذان و اقامه گفتن در گوش او ، برداشتن کام ،پوشش مناسب ، نام نیک بر او نهادن و تلاش برای رسیدگی و مراقبت از کودک، تا فراهم ساختن فراگیری صحیح و آموزشهای لازم و مفید و رشد و شکوفایی خصلتهای پاک انسانی در او . از جمله اموری که در اسلام، سفارش شده است، عقیقه برای فرزند است. منظور از عقیقه، قربانیکردن گوسفندی و مانند آن برای فرزند است. برای مطالعه در خصوص سایر دستورات اسلام برای بدو تولد نوزاد ، صفحه آداب بدو تولد نوزاد را ببینید.
نكات مهم
1- عقیقه از قربانی مستحبی، بهتر و لازم تر است. (وسائل الشیعه، ج 15، كتاب النكاح، ابواب احكام الاولاد، ب 38، ص 143، ح 1.)
البته بعضی از فقهاء فرموده اند: «اگر كسی در روز عید قربان قربانی كند، به جای عقیقه محسوب می شود و كفایت می كند. (جامع المسائل، آیة الله العظمی فاضل لنكرانی، ج 2، مسئله 1025.)
2- صدقه دادن قیمت حیوانی كه می خواهند عقیقه كنند، جایگزین عقیقه نمی شود و از آن كفایت نمی كند؛
(تحریر الوسیله، ج 2، كتاب النكاح، القول فی احكام الولادة و ما یلحق بها، ص 278، مسئله 9؛ وسائل الشیعه، ج 15، كتاب النكاح، ابواب احكام الاولاد، ب 40، ص 145.)
بلكه خوب است صبر كنند تا عقیقه میسّر شود. (وسائل الشیعه، ج 15، كتاب النكاح، ابواب احكام الاولاد، ب 43، ص 148، ح 1 و 3.)
عقیقه فرزند:
انجام عقیقه بر کسی که قادر بر آن باشد ، سنت مؤکد است و بعضی از علماء آنرا واجب میدانند.در انجام عقيقه تفاوتی بين فرزند اول و دوم و غيره وجود ندارد و برای هر فرزند یک عقیقه انجام می شود. بهتر آن است که انجام عقیقه نوزاد در روز هفتم واقع شود و اگر تأخیر افتاد ، از کودکی تا زمان بلوغ فرزند بر پدر سنت است که عقیقه اش را انجام دهد. در حديث ديگرى آمده: پرسيدند آيا فرزندى كه در روز هفتم بميرد ، مى بايد عقيقه اش كرد؟ فرمودند: اگر پيش از ظهر بميرد عقيقه ندارد،و اگر بعد از ظهر بميرد عقيقه كنند. (حلیةالمتقین علامه مجلسی)
عقیقه فرد بالغ:
اگر عقیقة در کودکی انجام نشد و تا وقت بلوغ كودك تأ خير انداخته شد ، مستحب است خود او هرگاه تمكن داشته باشد عقیقة كند و تا آخر عمر بر خودش سنت است که عقیقة اش را انجام دهد. بلكه اگر فردی شك داشته باشد كه براى او عقیقة انجام داده اند يا خیر باز مستحب است عقیقة نمايد هرچند سن او زياد باشد.
پیرمرد ۹۰ساله ای نزد رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) آمد و گفت: من می خواهم سالم بمانم و بیمار نشوم. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) سوال کردند آیا شما تاکنون عقیقة شده اید. او پاسـخ داد خیر؛ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: پس خودت را عقیقة کن.
در حدیث معتبری نقل شده است که شخصی از امام جعفر صادق (ع) پرسید: نمیدانم پدرم برای من عقیقة کرده است یا نه، فرمودند: عقیقة بکن، آن مرد در پیری برای خود عقیقةکرد.
عقیقه پس از مرگ:
درصورتیکه به هر دلیل عقیقة فردی انجام نشد تا اینکه فوت شد ، مستحب است که عقیقة فرد مرده را برایش انجام دهند. پس می توان حتی پس از مرگ برای شخصی که مرده عقیقة کنند.
طرز پختن گوسفند عقیقه
مستحب است گوشت عقیقة پخته شود و به مؤمنین اطعام گردد. گوشت عقیقة بصورت خام تصدق نگردد، هرچند که خام هم داده شود ،خوب است . بهتر است گوشت عقیقة حداقل با آب و نمک پخته شود و به مؤمنین بدهند تا برای نوزاد دعا کنند . همچنین مستحب است استخوان هاي حيوانی که عقیقة شده شکسته نشود، بلکه در صورت نیاز می توان استخوانها را از بند ها جدا کرد.
متاسفانه بعضی اشخاص اموری را در عقیقة کردن انجام می دهند که هیچ گونه روایت و دلیلی بر مستحب بودن این امور وجود ندارد،به عنوان مثال بعضی اقوام مقید هستند که هنگام عقیقة کردن گودالی حفر کنند وخون حیوان و شکمبه و پوست و کله پاچه حیوان را در آن حفره دفن کنند در حالی امکان دادن پوست و کله پاچه و غیره گوسفند عقیقه به فقرا وجود دارد و یا بعضی دیگر استخوانهای عقیقة را در پارچه سفیدی قرار می دهند و دفن می کنند درحالیکه هیچ دلیلی وجود ندارد. از رفتارهای غلطی مثل ماليدن خون حیوان عقیقة شده بر سر فرد که از رسوم دوران جاهلیت است و در هیچ روایت و آموزه ی اسلامی اشاره نشده خودداري شود.
کله و پاچه حیوان عقیقه شده را می توان به یکی از همسایگان یا افرادی که مستحق می باشند داد، همچنین پوست حیوان عقیقة شده را می توان فروخت و پولش را به مستحقان داد.
براي خوردن عقیقة، شرط نيست كه فقير باشند؛ ولي دعوت كردن از فقيران آبرومند و صالحان، بهتر است.
مادر ، پدر ، خواهر و برادر نوزاد مکروه است که از عقیقة بخورند و این كراهت، برای مادر بيشتر است. بهتر است عيال پدر و مادر هم که در خانه ايشان زندگی می کنند ، از آن گوشت و طعام عقیقة نخورند، به عبارت دیگر، مکروه است که واجب النفقه های پدر از این گوشت تناول کنند. مثلا خواهر و برادر این فرد که هنوز واجب النفقه پدر هستند، کراهت دارد از این گوشت بخورند ولی اگر این خواهر و برادر ازدواج کرده باشند یعنی واجب النفقه نباشند، اشکالی ندارد که بخورند. بهتر است کسی که عقیقة شده نیز از این گوشت نخورد.
اگر مادربزرگ نانخور همان خانه باشد، در این صورت خوردن گوشت عقیقة برایش کراهت دارد و گر نه اشکالی ندارد.
همچنین مکروه است که پدر و مادر و واجب النفقه های پدر از اجزای باقی مانده حیوان عقیقة شده مثل کله و پاچه ها و جگر و… استفاده کنند.
تراشیدن سر کودک در روز هفتم تولد و دادن تصدق نقره معادل وزن مویش از مستحبات است اما از اعمال و آداب عقیقة نیست. همچنین در روایات تاکید شده است که نوزاد پسر در روز هفتم تولدش ختنه شود. پس بنظر میرسد که پیشوایان دین بر روز هفتم تولد نوزاد برای این اعمال حکمتی دارد که خداوند متعال می داند، هر چند در صورتی که به هر علت مقدور نبود، می توان در اولین فرصت پس از آن تاریخ هم انجام داد.
در حدیثی از امام جعفر صادق (ع) که در مفاتیح الجنان ذکر شده است ، می فرمایند:
« بلا دائماً بر روی سر بچه در حال گردش است و عقیقة ، از سر او دور میکند»
امام صادق (ع) در حدیث دیگری به یکی از یارانش فرمود:
«هرگاه پسری، یا دختری برای تو متولّد شود، در روز هفتم گوسفندی یا شتری را عقیقة کن و برای او نامگذاری نما و سرش را بتراش و به وزن موی سرش طلا، یا نقره تصدّق کن»
شرایط و احکام گوسفند ، بز و شتر جهت عقیقة:
حيوانى كه براى عقیقة انتخاب ميشود بايد شتر , گاو ، بز و يا گوسفند باشد ولى قوچ از همه اينها بهتر است حيواناتی مثل مرغ كفايت نمى كند. مستحب است براى فرد مذکر (پسر) حيوان نر و براى فرد مونث (دختر) حيوان ماده عقیقة شود. علامه مجلسی رحمةالله علیه میفرمایند: “و گمان فقير اين است كه براى هر دو، موافق بسيارى از احاديث معتبر گوسفند نر بهتر است.”
اگر بخواهند شتر عقيقه کنند، سن آن بايد پنج يا شش ساله باشد . بهتر است شش ساله و بزرگتر باشد .
اگر بخواهند بز بکشند باید يک ساله يا بزرگتر باشد .
اگر گوسفند بکشند، باید سن آن حداقل شش ماهه يا هفت ماهه باشد . بهتر است گوسفند عقیقة لاغر نباشد بلکه فربه باشد. هم چنين بهتر است گوسفند عقیقة کور و آنچنان لنگ نباشد که راه رفتن برایش دشوار شده باشد. نيز جمجمه و شاخ گوسفند عقیقة نشکسته باشد و همچنین نباید اخته شده باشد.
در احادیث زیادی نقل شده است که : هر فرزندی در گرو عقیقة است . یعنی اگر برای او عقیقة نکنند ، ممکن است آن فرزند در معرض حوادث ناگوار قرار گیرد.
جهت سفارش عقیقه با شماره ثابت 02537228842 و یا شماره همراه 09207207200 تماس حاصل فرمائید.