روزهاي خاصي در تاريخ كشورمان وجود دارد كه يادآور حكايت‌ها و وقايعي مهم وتأثيرگذار در تاريخ است كه نوروز يكي از اين روزهاي خاص است.
درباره فلسفه و علل پيدايش جشن نوروز نظرهاي متفاوتي وجود دارد كه برخي تاريخ نويسان بر اين باورند كه آغاز پيدايش جشن نوروز مربوط به جمشيد، چهارمين پادشاه پيشدادي است.
اوستا، كهن ترين كتاب ايرانيان به جمشيد جم اشاره كرده كه داراي فره ايزدي بوده و به فرمان اهورامزدا به جنگ با اهريمن پرداخته كه موجب خشكسالي و قحطي و نابودي خير و بركت شده بود.
پس از نابودي اهريمن بار ديگر شادماني و خرمي و خير و بركت به مردم ارزاني داشته شد و هر درختي كه خشك شده بود سبز شد و مردم آن روز را نوروز يا روز نوين خواندند و اين رسم براي ايرانيان جاودانه شد.
برخي براين باورند جمشيد كه به زبان فارسي جم ناميده مي شد و در جهان سير مي‌كرد، هنگامي كه به آذربايجان رسيد، با تاج و تختي مرصع بر بلنداي نقطه‌اي در مشرق جاي گرفت و روشنايي آن تاج و تخت در هنگام طلوع خورشيد مردمان را خيره كرد و آن روز را روز نو خواندند و جشن گرفتند و لفظ «شيد» كه به معناي شعاع است بر نام وي افزودند و پادشاه را جمشيد ناميدند.
از آيين‌هاي نوروزي در دوران هخامنشي برخي از پژوهشگران اعتقاد دارند كه حجاري‌ها و سنگ نگاره‌هاي باقي‌مانده از دوران هخامنشي نشان دهنده مراسم نوروزي در تخت‌جمشيد بوده است و از جانب اقوام و ملل به پادشاه هدايايي اهدا مي شده است.
از نوروز در دوران اشكانيان آثاري به جا نمانده است هر چند اشكانيان ايراني نژاد و زرتشتي بودند اما تسلط 80 ساله يونانيان موجب شد كه آنان در باب آداب و رسوم ايراني بي قيد شوند.
در دوران ساساني، مراسم عيد نوروز را بين 6 تا 30 روز برگزار مي‌كردند و روز ششم فروردين يا نوروز بزرگ را خرداد روز مي ناميدند و اين روز را متعلق به فرشته مقدس خرداد مي‌دانستند.
پادشاهان ساساني نيز در دربارهاي خود آيين‌هاي نوروز را با شكوه خاصي برگزار مي‌كردند و شاه پنج روز اول را به رفع حاجت‌هاي مردم مي‌پرداخت.
از رسم رايج اين روزگار آن بود كه مردم در بامداد عيد نوروز به يكديگر آب مي‌پاشيدند و شكر هديه مي‌دادند و دلبستگي ايرانيان به سنت‌هاي گذشته خود موجب شد كه نوروز كه نمادي از عظمت و شكوه آنان بود، در سراسر دوران اسلامي، حتي در دوران خلفايي كه اعتنايي به اين رسوم نداشتند، برپا شود و آشنايي و آگاهي فرمانروايان اموي و عباسي از آيين هديه دادن به حاكمان دليلي براي گرايش فرمانروايان عرب به برگزاري نوروز شد.
عيد نوروز علاوه بر ايران در كشورهاي افغانستان، پاكستان، تاجيكستان، جمهوري آذربايجان، قرقيزستان، تركيه و شمال عراق برگزار مي شود و در اين ايام با پريايي سفره نوروزي با پوشيدن لباس نو جشن مي گيرند و به ديد و بازديد يكديگر مي روند و عيدي مي دهند.
سير ، سمنو ، سنجد ، سكه ، سبزي ، سماق و سيب، هفت سين سفره نوروزي است كه به آن قران مجيد و آينه و شمعدان نيز اضافه شده است و هر كدام نماد يك موضوع خاص است.
حاجي فيروز از ديگر نماد هاي خاص عيد نوروز است و افرادي با پوشيدن لباس قرمز و رنگ كردن صورت خود و زدن دف در خيابان ها و محله ها حضور مي يايند و تداعي كننده فرا رسيدن سال نو است.
همچنين در اين ايام برخي از اقوام ايراني نمايش‌ها و بازي هاي مختلفي كه نشان دهنده شادي است بر گزار مي كنند كه مي توان به اسب سواري، شمشيربازي، كمنداندازي، ورزش‌هاي زورخانه‌اي، طناب بازي ، هفت سنگ و بازي هاي بومي اشاره كرد كه همه آنها اصل بر شادي و نشاط بوده است.
نوروز با همه دگرگوني هايش هنوز نماد شادي و گردهمايي و پيوند انسان با طبيعت است.
منبع: ایرنا
مطالب مرتبط
آداب دید و بازدید عید نوروز در سال نو و بهار طبیعت
فلسفه و علل پیدایش جشن نوروز باستانی
رابطه دید و بازدید نوروزی با صله رحم در اسلام به قلم حجت الاسلام ری شهری
